32. Prokrastynacja

Strasz się zaniechać jakiegoś działania, z którego będziesz rozliczony i przesuwasz jego realizację w przyszłość, pomimo świadomości pogorszenia sytuacji z powodu opóźnienia. Troll nie chce wychodzić ze strefy komfortu i powstrzymuje Cię przed tym działaniem. Jest mu wygodnie, a Ty chcesz to zepsuć.
 

Mechanizm ten pozwala Ci uniknąć lęku, porażki, a w wielu przypadkach najczęściej wzięcia odpowiedzialności. Czujesz lęk przed skonfrontowaniem się z czymś, co jest dla Ciebie niemiłe, nieznane, dlatego odkładasz to na później – próbując od tego uciec.
 

Często występuje tak w przypadku;

  • rozmowy w związku lub z przełożonym; o przyszłości i zdeklarowaniu się lub pieniądzach.

  • złożenia odpowiednich dokumentów, które mają zmienić Twój stan; zmiana pracy, związku…

  • napisaniem pracy dyplomowej, magisterskiej, doktorskiej…

  • corocznym badaniem stanu zdrowia.
     

Dzięki odłożeniu tych czynności na później początkowo następuje poprawa samopoczucia i pojawia się uczucie radości i ulgi, że nie musisz już działać natychmiast, a ponadto możesz angażować się w bardziej przyjemne dal Ciebie – aktualne zadania.
 

To złudzenie, że jutro, za tydzień czy za miesiąc będzie lepsza pora, aby się za to zabrać. Jednak, kiedy sobie uświadomisz – zyskasz przewagę nad własnym Trollem – konieczność wykonania jakiegoś zadania, to poczujesz się na początku zestresowany, a strach i nerwowość spowodują uczucie, że zbyt mało czasu pozostało na dokładne i prawidłowe wykonanie planowanej czynności.
 

Tu dokonuje się rywalizacja pomiędzy Tobą a Trollem. Troll chce się bawić i dobrze czuć otrzymując natychmiastową nagrodę, a Ty pragniesz wykonać powierzone zadanie starannie i w wyznaczonym terminie. Zyskasz przewagę, kiedy zaczniesz zarządzać sobą w czasie, planować z kamieniami milowymi (projekt) oraz koncentrować się na wyznaczonym zadaniu. Zabawa i celebrowanie będzie po wykonaniu zadania. Do tego czasu Troll powinien siedzieć cicho.
 

Główną przyczyną prokrastynacji jest 5 lęków, które mogą występować równocześnie.

  • Lęk przed porażką
     

Pracę przekładasz do momentu, kiedy wydaje się, że jest już za późno, żeby ją wykonać. Staje się to usprawiedliwieniem w razie niepowodzenia. Ten typ zachowania można zaobserwować wśród uczniów. Taka postawa jest związana z wymagającym, skupionym na ocenach systemem nauczania. W rezultacie uczeń nie potrafi zabrać się do pracy bez myślenia o tym, jak zostanie oceniony i tym samym próbuje uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. Osoby dotknięte prokrastynacją są na ogół bardzo zdolne, ale brakuje im wiary w siebie. Przykład: uczeń stresujący się na samą myśl oddania mało interesującego wypracowania.

  • Lęk przed sukcesem
     

W tym przypadku występuje u Ciebie obawa, że sukces wywoła zazdrość lub pociągnie za sobą kolejne większe oczekiwania, którym możesz nie sprostać. Próbujesz się więc nie wyróżniać spośród innych. Strach ten może występować jako skutek zazdrości braterskiej w dzieciństwie. Można mieć również wrażenie, że powodzenie zagrozi w pewien sposób opiekunom. Przykład: urzędnik, który nie chce awansować.

  • Lęk przed bezradnością
     

Troll chce mieć wszystko pod kontrolą. Może to wynikać z chęci rewanżu lub autonomii: gdy taka osoba ma zmierzyć się z mało ambitnym zadaniem, ucieka się do prokrastynacji, aby potwierdzić swoją niezależność. Również osoba chcąca poczuć dreszczyk emocji mierząc się z otoczeniem może zostać „zwlekaczem”. Przykład: pracownik, który walczy przeciwko hierarchii, ryzykując utratą pracy, czy telemarketer nieodbierający telefonu.

  • Lęk przed izolacją
     

Troll, niczym dziecko w rodzinnym gronie, chce, aby się nim opiekowano, doradzano mu i kierowano nim; dobrze się czuje pracując w grupie lub, gdy ktoś podejmuje za niego decyzje. Może również chcieć w ten sposób zwrócić na siebie uwagę, poprzez trudną sytuację, w jakiej się znajduje, czy też mieć świadomość, że jest coś do zrobienia (obawa przed samotnością). Przykład: uczeń, który czeka, aż ktoś odrobi za niego lekcje.

  • Lęk przed intymnością
     

Boisz się, że inni nie będą wystarczająco obecni w Twoim życiu lub też zbyt się do Ciebie zbliżywszy, dostrzegą Twoje wady i Cię odrzucą. Przykład: dziewczyna, która ciągle spóźnia się na randki.